Welkom bij het Nederlandse debat!
Heb je vragen? Mail dan naar info@europeancitizensbank.nl
De Europese Centrale Bank (ECB) moet zorgen dat banken stoppen met het creƫren van te veel schulden.
šSamenvatting
ā De private banken zijn machtig omdat zij geld kunnen creĆ«ren. Als gevolg hiervan bestaat er geen geld zonder schuld.
ā De manier waarop de banken geld verdelen, bijvoorbeeld door veel geld te stoppen in de huizenmarkt, is gedoemd tot financiĆ«le crises en instabiliteit te leiden.
ā De centrale banken steunen de private banken hierin door de rol op zich te nemen van 'lender of last resortā (kredietverlener in laatste instantie) en aan hen een zeer veilige vorm van geld te verschaffen, namelijk geld van de centrale bank, waar burgers geen toegang toe hebben.Ā Ā
ā Er vinden discussies plaats over hoe de macht van commerciĆ«le banken binnen de perken kan worden gehouden, bijvoorbeeld door hun rol te verkleinen, waarbij ze alleen mogen optreden als tussenschakel tussen spaarders en geldleners, of door de ECB geld te laten uitgeven waar ook burgers toegang toe krijgen.Ā
ā Een alternatief is dat overheidsinstanties meer controle krijgen over aan wie de banken geld uitlenen.
š¬Het debat
Verrassend genoeg wordt geld gecreƫerd door commerciƫle banken in de vorm van schuld. Dit betekent dat de economie niet kan groeien zonder dat we hogere schuldniveaus accepteren, wat ook betekent dat het financiƫle systeem altijd fragiel en op de punt van instorting zal staan. De ECB moet daarom maatregelen nemen zodat er minder schuld nodig is.
Wat denk jij?
š”Voorstellen
Duik dieper het debat in en ontdek onze specifieke beleidsvoorstellen voor deze stelling. Je kunt ook je eigen voorstellen toevoegen aan het debat!
Voorstel 5 Steun groene investeringen door publieke banken middels kwantitatieve verruiming
Voorstel 4 Stimuleer eerlijke en duurzame leningen door banken
Voorstel 7 Lanceer een digitale euro en geef iedere burger toegang tot geld van de centrale bank
Voorstel 9 Beperk het creƫren van geld door banken
šLees verder over Meer Focus
(Totale leestijd: 3 minuten)
Waarom hebben banken zoveel macht? En in welke verhouding staat dit met de uitgifte van steeds meer schulden? De antwoorden op deze vragen zijn kort maar verrassend: private banken zijn machtig omdat zij geld kunnen creƫren. Hoewel de centrale bank verantwoordelijk is voor het printen van fysiek geld en het waarborgen van de waarde van een lokale valuta, zijn het de commerciƫle banken die daadwerkelijk het grootste gedeelte van het digitale geld creƫren dat in omloop is.
Hoe creĆ«ren de banken geld?Ā Zoals de voormalige vicepresident van de Europese Centrale Bank Vitor Constancio ooit zei: ā...banken creĆ«ren geld door krediet te verstrekken ex nihilo binnen de limieten [van de bancaire regelgeving]. Met een lening, met bijbehorend risico, ontstaat een bedrag op een bankrekening, en dat is geld. En niet alle gelden op rekeningen vinden hun oorsprong in eerder gespaarde gelden, met het systeem alleen als tussenschakel.ā
Met andere woorden, met iedere nieuwe lening die door de banken wordt verstrekt, wordt nieuw geld gecreĆ«erd op de rekening van de klant.Ā
De gevolgen van het creĆ«ren van geld door de private commerciĆ«le banken zijn groot en systematisch. Een van de meest evidente gevolgen is dat het grootste gedeelte van het geld dat op dit moment op de bankrekeningen staat, in feite is ontstaan als schuld. Zonder leningen van commerciĆ«le banken zou er heel weinig geld zijn, aangezien fysieke geldbriefjes en munten nog geen 5% van de totale hoeveelheid geld vertegenwoordigen. Omdat het uitlenen van geld de belangrijkste bron van inkomsten is voor banken, is het in hun belang om zoveel mogelijk geld (leningen) te creĆ«ren, vooral in tijden van economische voorspoed.Ā
Banken maken niet alleen geld uit het niets, ze hebben ook de macht om te bepalen wie het krijgt en tegen welke prijs (door de rente). Zo zijn er door de banken in de 15 afgelopen jaar honderden miljarden gepompt in de vastgoedmarkt. De stijging van leningen voor vastgoedbeleggingen heeft de prijs van woningen dusdanig verhoogd dat voor veel mensen dit niet meer te betalen is. Dit heeft bijgedragen aan het vergroten van de kloof tussen arm en rijk. Ook het lenen aan de financiƫle sector is in de afgelopen 15 jaar enorm toegenomen; deze sector bevat bedrijven die zich bezig hielden met de speculatieve activiteiten die uiteindelijk hebben geleid tot de grote financiƫle crisis in 2008.
Het lenen aan het niet-financiƫle bedrijfsleven is ondertussen juist gestagneerd. In de tien jaar voorafgaand aan de financiƫle crisis werd slechts 8% van alle nieuwe bankleningen (dus 8% van al het nieuw gecreƫerde geld) uitgeleend aan bedrijven buiten de financiƫle sector. Dit is schadelijk geweest voor de reƫle economie en heeft gezorgd voor minder werkgelegenheid en groei.
Door buitenproportioneel veel geld te lenen aan bepaalde sectoren en minder aan andere hebben banken gezorgd voor een fragiel en onstabiel financieel systeem. Door teveel leningen te creƫren hebben ze ook financiƫle bubbels gecreƫerd, die uiteindelijk barstten en schade hebben toegebracht aan de hele economie, waarbij tijdens dit proces banen en bedrijven ten onder gingen.
En deze banken, die verantwoordelijk zijn voor het creƫren van teveel schulden, worden niet ter verantwoording geroepen voor hun activiteiten. Meestal worden ze gered, en in het uitzonderlijke geval dat een bank failliet gaat, betalen overheden de rekening vanwege de belofte dat zij de spaargelden van mensen vergoeden tot een bedrag van EUR 100k (het zogeheten depositogarantiestelsel).
En waar past de ECB in dit plaatje? De ECB zit midden in het centrum van het financiĆ«le systeem. De ECB ruilt haar eigen, zeer veilige centrale bankgeld, tegen de spaargelden van de commerciĆ«le banken. Ook heeft zij de rol van ālender of last resort' voor de commerciĆ«le banken, door de banken geld - of liquiditeit - te verschaffen wanneer ze in de problemen komen.
De ECB is soepeler geweest in het ondersteunen van de commerciƫle banken in de eurozone dan voor de landen in de eurozone zelf, en geeft een voorkeursbehandeling aan banken die te groot worden geacht om failliet te gaan, uit angst dat zij omvallen. Hierdoor wordt vaak gezegd dat de ECB de macht vergroot van de grote banken en financiƫle instellingen, die weer een aanzienlijke controle hebben over hoe geld wordt gecreƫerd en verdeeld binnen onze economieƫn.
Economen voeren al jaren de discussie of en hoe de macht van banken om geld te creĆ«ren kan worden stopgezet. Een aantal van die voorstellen (soms 'narrow banking of āfull reserve bankingā genoemd) houdt in dat banken dan gaan optreden als echte tussenschakels tussen spaarders en geldleners, en tijdens dit proces geen geld creĆ«ren. De ECB moet dan echt geld creĆ«ren (in de vorm van de 'digitale euro') en ervoor zorgen dat iedereen dit kan gebruiken, in plaats van het creĆ«ren van geld uit te besteden aan de commerciĆ«le banken. Hiermee worden dan de private belangen van de commerciĆ«le banken gescheiden van de belangen van het grote publiek, zoals het noodzakelijke betalingsverkeersysteem, waar burgers op dit moment de banken voor nodig hebben.
Een alternatief is dat overheidsinstanties meer controle krijgen over aan wie de banken geld uitlenen, bijvoorbeeld door de governance van banken aan te passen of door richting te geven aan de geldstromen naar projecten die in lijn zijn met maatschappelijke belangen.
Meld een probleem
Is deze inhoud ongepast?
Deel: