Welkom bij het Nederlandse debat!
Heb je vragen? Mail dan naar info@europeancitizensbank.nl
De Europese Centrale Bank (ECB) zou democratischer moeten zijn, gezien de macht die ze heeft.
📌Samenvatting
● De ECB is misschien wel het machtigste financiële instituut van Europa en moet verantwoording afleggen aan het Europese Parlement. Dit toezicht is echter erg beperkt in verhouding tot de macht die de ECB heeft.
● Dit gebrek aan rekenschap dat door de ECB moet worden afgelegd is een gevolg van het principe van onafhankelijkheid van centrale banken. Dit concept betekent dat centrale banken onafhankelijk van nationale overheden moeten opereren om te voorkomen dat de prijsstabiliteit in gevaar komt door het politiseren van de besluitvorming.
● Hoewel het Europese Parlement geen medewerkers kan benoemen bij de ECB of de acties van de ECB kan beperken, houdt het wel toezicht op de bank door regelmatig de president van de ECB te bevragen, door jaarlijkse voortgangsrapportages op te vragen en door een positie in te nemen over kandidaten voor functies binnen de Raad van Bestuur van de ECB.
● De ECB heeft zelf veel zeggenschap over de interpretatie van haar mandaat, dankzij haar onafhankelijkheid en jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie. De ECB mag zelfs haar eigen prijsstabiliteitsdoelstelling vaststellen. De ECB gebruikt haar macht echter niet om in actie te komen voor haar secundaire doelstellingen, zoals het opkomen voor het milieu.
💬Het debat
De Europese Centrale Bank moet haar beleid in lijn brengen met de huidige prioriteiten van de maatschappij, in plaats hier onafhankelijk van te opereren. We kunnen echter niet alleen aan de experts overlaten welke maatschappelijke belangen de centrale bank moet ondersteunen. Daarom hebben we een meer democratisch verantwoorde ECB nodig.
Wat denk jij?
💡Voorstellen
Duik dieper het debat in en ontdek onze specifieke beleidsvoorstellen voor deze stelling. Je kunt ook je eigen voorstellen toevoegen aan het debat!
Voorstel 13 Het verhogen van de diversiteit binnen de Raad van Bestuur van de ECB
Voorstel 14: Luisteren naar en raadplegen van burgers
Voorstel 15 Introduceer een periodieke democratische herziening van het mandaat van de ECB
Voorstel 16 De communicatie van de ECB moet toegankelijker zijn voor gewone burgers
📖Lees verder over Meer Democratie
(Totale leestijd: 4 minuten)
De ECB is misschien wel het machtigste financiële instituut van Europa. Ze kan geld creëren en de economie in laten stromen, en beslissingen nemen zonder de goedkeuring van nationale overheden of de Europese Unie (EU). Dit betekent dat niets of niemand in de positie is om de ECB te vertellen wat ze moet doen, of laten, met als uitzondering het Europese Hof van Justitie. Als de economie in de eurozone instort door verkeerd beleid, heeft dit voor de ECB verder geen gevolgen.
De ECB opereert dan ook vrijwel geheel buiten de controle van EU-instellingen en de 19 nationale overheden die de euro als valuta gebruiken.
Maar als de ECB zo machtig is, waarom vallen de besluitnemers binnen de ECB dan niet onder dezelfde regels van democratisch toezicht als andere mensen en instellingen die belangrijke beslissingen nemen die dagelijks invloed hebben op ons leven?
De verantwoording die de ECB moet afleggen aan een externe overheid of instelling wordt beperkt door een principe genaamd 'onafhankelijkheid van centrale banken'. In dit principe wordt gesteld dat er geen enkele invloed mag worden uitgeoefend op de bank door welke marktpartij dan ook, wanneer er beslissingen worden genomen over het vaststellen van de rentes en hoeveel geld er moet worden gecreëerd.
Overheden over de hele wereld hebben dit principe omarmd, om tegen te gaan dat beslissingen over rentes en de creatie van geld worden beïnvloed door verkiezingscycli.
De gedachte hierachter is dat door de centrale banken politieke onafhankelijkheid te geven, er wordt voorkomen dat politici druk uitoefenen op presidenten van de centrale banken om beslissingen te nemen die hen op korte termijn politiek gezien populair maken, ten koste van de economische stabiliteit op de lange termijn. Zo mogen centrale banken bijvoorbeeld niet direct de overheidsbegroting financieren.
Onduidelijk mandaat
De onafhankelijkheid van de centrale bank zorgt voor veel speelruimte voor centrale banken in hun besluitvorming over het monetaire beleid, zonder dat zij democratisch gekozen vertegenwoordigers of overheden moeten raadplegen of om toestemming moeten vragen. Deze situatie werd geaccepteerd omdat centrale banken een zeer nauw mandaat hadden en bovendien beschikten over een beperkt arsenaal aan instrumenten.
Tijdens herhaaldelijke financiële crises zien we echter dat de interventies van de centrale banken steeds significanter worden. Sommige mensen vinden dan ook dat de ECB teveel macht heeft gekregen en meer verantwoording moet afleggen.
Het primaire mandaat van de ECB ligt vastgelegd in de EU-verdragen - dit betreft de doelstelling die de ECB voor ogen moet hebben bij alle besluitvorming. In dit primaire mandaat is vastgelegd dat de ECB 'prijsstabiliteit' moet waarborgen. In de praktijk wordt prijsstabiliteit door de ECB gedefinieerd als inflatie die onder maar dicht bij 2% ligt.
De ECB kan echter zelf beslissen om deze inflatiedoelstelling te verhogen of te verlagen. Dit betekent dat de ECB in de praktijk veel eigen inbreng heeft in het herformuleren van haar mandaat, en daardoor blootstaat aan de kritiek dat zij naar eigen inzicht de spelregels kan veranderen als dat beter uitkomt.
In de EU-verdragen staat ook het secundaire mandaat van de ECB opgenomen. Dit mandaat stelt dat de ECB de algemene doelstellingen van de EU moet ondersteunen, zolang dit niet ten koste gaat van het primaire mandaat. Deze 'algemene doelstellingen' zijn echter niet precies gedefinieerd, en in het Verdrag worden verschillende doelstellingen genoemd, zoals werkgelegenheid, milieubescherming, technische innovatie.
Dus hoewel wel duidelijk is dat het primaire prijsstabiliteitsmandaat van de ECB voorrang krijgt op de secundaire doelstellingen, is er geen prioritering vastgesteld binnen deze secundaire doelstellingen. Dit kan ertoe leiden dat de ECB lastige afwegingen moet maken, met winnaars en verliezers tot gevolg. Als instelling waarvan de mensen niet democratisch worden verkozen, heeft dit de ECB al vaker in een moeilijke positie gebracht. Door sommige mensen wordt zelfs beweerd dat de ECB daarom helemaal geen invulling geeft aan haar secundaire mandaat.
De rol van het Europese Parlement
Het Europese Parlement speelt een beperkte rol in het toezichthouden op de activiteiten van de ECB. Hoewel het geen zeggenschap heeft over de activiteiten van de ECB, houdt zij wel toezicht door haar recht om de medewerkers van de ECB te bevragen tijdens de 'monetaire dialogen', die iedere drie maanden plaatsvinden. Tijdens deze parlementaire bijeenkomsten beantwoordt de president van de ECB vragen van de leden van het Europese Parlement (MEP's) over wat de bank op dit moment doet of in het verleden heeft gedaan. Deze bijeenkomsten zijn openbaar, zodat de debatten gevolgd kunnen worden door critici en journalisten.
Ook wordt er door de MEP's ieder jaar een beoordeling afgegeven over de resultaten van de ECB, door middel van een jaarlijkse resolutie. Tijdens deze resoluties vindt er regelmatig kritiek plaats op de procedures van de ECB en worden alternatieven aangereikt, maar de ECB is niet verplicht om hier iets mee te doen. De mate van toezicht op de ECB is de afgelopen jaren wel verbeterd, bijvoorbeeld door de mogelijkheid van het indienen van schriftelijke vragen door de MEP's die de ECB moet beantwoorden. Deze aanpassingen hebben echter nog niet geleid tot een sterk toezicht.
Gebrek aan diversiteit
De ECB wordt ook gezien als een ondemocratisch instituut vanwege de wijze waarop besluitmakers worden aangesteld. Het monetaire beleid van de ECB wordt vastgesteld door 25 personen in de Raad van Bestuur van de ECB. Hiervan zijn er 19 aangesteld door middel van nationale procedures en zes door EU-instellingen, via de zogeheten eurogroep. Ook het Europese Parlement brengt een stem uit, waarin het al dan niet haar steun verleent aan een kandidaat, maar deze stem is voornamelijk symbolisch; het Europese Parlement kan geen kandidaten wegstemmen waar ze tegen zijn. De leden van de Raad van Bestuur van de ECB worden doorgaans benoemd voor een langere periode, van 5 tot 8 jaar.
Er is vaak kritiek op de ECB vanwege het gebrek aan diversiteit binnen de Raad van Bestuur. Op dit moment zitten er bijvoorbeeld maar twee vrouwen in de Raad van Bestuur, van in totaal 25 leden. Sinds 1998 heeft er geen enkele persoon van kleur of van een etnische minderheid in de Raad gezeten. Besluitvormers van de centrale bank worden vaak gekozen vanwege hun academische prestaties of hun ervaring in de financiële sector. Gebrek aan diversiteit binnen besluitvormingsorganen leidt vaak tot slechte besluitvorming, zo kan de groep lijden aan groepsdenken en een gebrek aan zelfkritiek.
De conclusie is dat de matige verantwoording die de ECB af moet leggen weliswaar acceptabel was toen haar macht nog beperkt was en zij zich alleen richtte op haar primaire mandaat. Maar met de groeiende en steeds belangrijkere rol die de ECB inneemt, is meer democratisch toezicht op de ECB gerechtvaardigd.
Meld een probleem
Is deze inhoud ongepast?
Deel: