Beginnershandboek

Wat is dan de missie van de Europese Centrale Bank?

De belangrijkste missie van de Europese Centrale Bank (ECB) is om het vertrouwen in de euro als valuta te handhaven door de hoeveelheid geld die in de economie circuleert te beheersen, om zo de gemiddelde prijzen van goederen en diensten stabiel te houden. Daarnaast is de ECB ook verantwoordelijk voor het toezicht op de grote banken.

Het primaire mandaat van de ECB is om 'prijsstabiliteit' te waarborgen. In grote lijnen betekent dit dat de centrale bank als taak heeft om te waarborgen dat de mensen en de bedrijven vertrouwen hebben in de valuta. 

In de EU-verdragen is ook een tweede mandaat voor de ECB vastgelegd dat wat algemener van aard is. Dit mandaat stelt dat de ECB ook het algemene economische beleid van de EU dient te ondersteunen door bij te dragen aan de doelstellingen van de EU, zoals opgenomen in artikel 3 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (Artikel 127, Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie). Deze doelstellingen zijn onder andere volledige werkgelegenheid, verbetering van de kwaliteit van het milieu, economische en sociale samenhang, sociale rechtvaardigheid en sociale bescherming. De Verdragen vermelden daarbij duidelijk dat dit tweede mandaat 'geen afbreuk' mag doen aan het primaire mandaat. De ECB moet dus het waarborgen van de prijsstabiliteit altijd voorrang geven boven andere doelstellingen. 

Waarom vinden we prijsstabiliteit belangrijk? 

Zoals alles wat stabiel is, zorgen stabiele prijzen voor voorspelbaarheid, waardoor mensen met een gerust hart hun toekomst kunnen plannen en goed geïnformeerd beslissingen kunnen nemen. Bedrijven en burgers doen eerder investeringen of aankopen als ze weten dat de prijzen niet heel erg variëren. Als het tegenovergestelde het geval is, dus als de prijsniveaus onstabiel zijn, zullen burgers terughoudender zijn en bedrijven minder investeren, waardoor er minder banen worden gecreëerd en de economie stagneert. Het feit dat je kopje koffie, dat vandaag 2 euro kost, morgen niet ineens 5 euro kost, hebben we te danken aan prijsstabiliteit. 

Daar komt nog bij dat wanneer alle prijzen stijgen (wat economen 'inflatie' noemen) en dit te vaak en te snel gebeurt, mensen gaan overwegen om een andere valuta dan de euro te gaan gebruiken, bijvoorbeeld buitenlandse valuta of zelfs alternatieve betaalmiddelen, zoals cryptovaluta. De stabiliteit van het systeem is uiteindelijk afhankelijk van het vertrouwen dat mensen hebben in de valuta, en dit kan worden ondermijnd door een te hoge inflatie.

Het tegenovergestelde noemen we deflatie, wat betekent dat de prijzen dalen. Men gaat er vaak vanuit dat een algemene prijsdaling positief is, omdat het de koopkracht van burgers vergroot. Het probleem is echter dat wanneer de prijzen in de winkels dalen, ook de salarissen lager worden, omdat bedrijven een lagere omzet verwachten. En hoewel deflatie zorgt voor een hogere waarde van geld, wordt ook de reële waarde van leningen hoger. Dus terwijl prijzen en salarissen dalen, geldt dat niet voor leningen. In tijden van deflatie dalen de inkomsten van bedrijven en krijgen consumenten waarschijnlijk lagere of gelijkblijvende salarissen. Als een bedrijf een lagere omzet realiseert en een huishouden dalende inkomsten, dan gaan aflossingen op leningen zwaarder wegen. Dit geldt ook voor overheden: als de prijzen en inkomens dalen, dalen ook de belastinginkomsten. Hierdoor is er minder geld beschikbaar voor uitgaven en investeringen.

Daarom moet de centrale bank zowel een te hoge inflatie als deflatie zien te bestrijden. In de praktijk heeft de Europese Centrale Bank 'prijsstabiliteit' gedefinieerd als een inflatie onder maar dicht bij 2%. De ECB houdt de inflatie nauwlettend in de gaten en doet haar best om deze rond de 2% te houden.

Naast de monetaire beleidsfunctie heeft de ECB nog een aantal andere taken, zoals het toezicht houden op de grootste Europese banken, het bijhouden van statistieken en het toezicht houden op de betalingssystemen.

*(Artikel 127, Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie)